Van bomen en mensen: het mysterie van de groene stip

geplaatst in: Artikelen, nr 3, maart 2018 | 0


De bomen in onze wijk moeten wijken. De afgelopen weken was de kaalslag dramatisch. Rondom de zuidelijke ringweg staat er in onze wijk nu nog één: langs de Waterloolaan, net ver genoeg van het tunnelgeweld om overeind te blijven. En dit allemaal om in de wijk de groenvoorziening te bevorderen….. het mag nu wel iets heel fraais gaan worden, dat Zuiderplantsoen….!

Maar hoe staat het met de bomen in de rest van de wijk? Schrijver dezes woont aan het Winschoterdiep. Daar heeft een paar jaar geleden ook een behoorlijke kaalslag plaatsgevonden toen de kade aan de westzijde moest worden versterkt en verhoogd. Langs vrijwel het hele Winschoterdiep werden de bomen omgehakt. Er werden ook onmiddellijk nieuwe aangeplant; het gaat deze bomen echter nog decennia kosten om een even lommerrijk effect te sorteren als de verdwenen bomenrij deed. Aan het einde van het Winschoterdiep echter – richting het gewraakte viaduct – bleven de oude bomen staan. Hier is geen kade, maar een natuurlijke verhoging in de vorm van een houtwal en er was dus ook geen sprake van kade-aanpassingen. Ooit was dit rijtje bomen nog wat langer, maar ruim tien jaar geleden zijn de meest majestueuze exemplaren omgehakt, naar verluidt omdat de wortels waren ‘beschadigd’ door weg- of rioolwerkzaamheden. Een aderlating voor de straat. Maar de andere zes ook best stoere lindebomen houden het tot op de dag van vandaag vol. Het zijn inmiddels hoge bomen die samen met de woonschepen die eronder liggen en de talrijke vogels op de takken – vooral ’s zomers – zorgen voor een landelijke sfeer in dit gedeelte van de straat. En nu staat op drie van deze bomen een groen stip. Help! Wat betekent dit? Het einde van een dromerig stukje Winschoterdiep? De volgende episode in de boomkap-nachtmerrie in onze buurt?

Groen en geel
Bezorgde omwonenden wilden hier meer van weten. Wat betekenen deze stippen? We zien dergelijke stippen wel vaker op bomen staan. Soms verdwijnen deze bomen dan, soms ook niet. Wie zet dergelijke stippen eigenlijk op de bomen? En waarom? Wie op zoek gaat naar antwoorden komt tegenstrijdige informatie tegen. De Groninger Bomenwacht brengt gele stippen op zieke iepen. Die moeten dan zo snel mogelijk worden omgehakt opdat de iepenziekte zich niet verder verspreidt. Op de begeleidende foto is vervolgens een boomstam te zien met een groene stip. Hebben medewerkers van de Stichting Groninger Bomenwacht last van een lichte vorm van kleurenblindheid? Of was de gele verf op? Volgens andere informatie zouden de kleuren geel en groen geen speciale onderscheidende betekenis hebben. Maar wat wordt ermee aangegeven? Elders in de stad aan de Herman Colleniusstraat zijn bomen gekapt in verband met de ‘Slimme Fietsroute West’ en de aanleg van verhoogde parkeerplaatsen. Een stadgenoot woonachtig in de schilderswijk wist te melden dat deze bomen een gele stip hadden. Dus geel is kappen? En wat betekent dan een groene stip? Zijn de Winschoter stippen nu groen of geel? En gaat het hier wel om iepen? Of zijn het linden? Zijn de stippen aangebracht door een gemeentelijke dienst of is hier een grappenmaker aan het werk?

Gemeentelijk bomenbeleid
We bellen de gemeente. Duidelijk wordt: de gemeentelijke stippen worden altijd aangebracht met één kleur en die is groen/geel. Dus niet groen of geel. In het geval van de Winschoterdiep-linden staat de gemeente echter voor een raadsel. De uitermate bereidwillige ambtenaren proberen wel van alles uit te zoeken en weten te melden: de bomen zijn niet ziek gemeld en staan niet op de kaplijst. Gelukkig! De werkzaamheden rond de zuidelijke ringweg strekken zich niet zó ver uit, dat de Winschoterdiep-linden in de weg staan. Zijn de bomen beschermd? Ze staan niet op de lijst van monumentale bomen in de wijk die de gemeente in beheer heeft. Onder monumentale bomen worden bomen verstaan van hoge leeftijd met een bijzondere schoonheid of zeldzaamheidswaarde of een beeldbepalende functie voor de omgeving. Voor onze buurt staan de meeste monumentale bomen in of rondom het Zuiderpark, op het voor- en achterplein van de Borgmanschool, rondom de speelplaats aan de Blekerslaan op de hoek met de Verlengde Lodewijkstraat en in de binnentuin van de Mauritsstraat. Er staan maar weinig door de gemeente als ‘monumentaal’ geafficheerde bomen gewoon in de straten van de Oosterpoort. Behalve natuurlijk de prachtige plataan voor het Poortershoes, en een goudenregen in de Alexanderstraat, vermoedelijk in de achtertuin. Dat houdt niet over. Waarom staat dat ene kapitale exemplaar in de Albertstraat niet op de lijst? Als er nu iets beeldbepalend is, dan wel deze boom. En misschien wordt het tijd ook de Winschoterdiep-linden maar op de lijst te zetten? Want we moeten zuinig zijn op onze bomen.

Buurt en bomen
We hebben onze bomen de afgelopen eeuw verwaarloosd. Ze maakten altijd deel uit van de stedelijke architectuur maar ze zijn in de marge beland. Dat is niet goed, want bomen maken mensen en steden gezonder. Bomen produceren zuurstof en halen fijnstof en CO2 uit de lucht. Bomen houden water vast en voorkomen zo overlopende riolen. Bomen geven schaduw en verkoeling tijdens hete zomerdagen en zorgen voor sfeervolle buurten. Voor veel diersoorten zijn bomen onmisbaar. Toch worden bomen vaak bedreigd; in veel steden worden bomen niet ouder dan 20 jaar. Terwijl de fijnstofproblematiek toeneemt, neemt het aantal bomen in veel steden af. Dat is jammer en onnodig; als bomen voldoende ruimte, licht en rust krijgen, kunnen ze gemakkelijk 80 jaar worden. Ook midden in de stad. Tijd dus om in actie te komen om onze bomen te redden.

Boomridders en boomagenten
De Bomenstichting zet zich al vijftig jaar in voor het behoud van bomen in de stad en op het platteland. Volgens de bomenstichting worden in Nederland jaarlijks veel bomen (onterecht) gekapt. ‘Boomagenten’ houden dit voor hun provincie, stad of regio in de gaten en geven informatie door aan het meldpunt van de Bomenstichting. Voor het noorden zoekt men nog zulke ‘boomagenten’. De Stichting Bomenridders Groningen volgt de stand van zaken van alle groenvoorziening in de stad en in de provincie. Ook zij zijn van mening dat overheden te gemakkelijk overgaan tot het kappen van bomen in steden. De waarde die bomen vertegenwoordigen voor landschap, gezondheid, natuur, esthetiek, biodiversiteit, CO2-reductie, lucht- en waterfiltratie, leefbaarheid, klimaataanpassing, en bescherming tegen hittestress worden in de besluitvorming meestal niet meegenomen, aldus de bomenridders.

De gemeentelijke voorlichters benadrukken dat bomen alleen gekapt worden wanneer deze op een kaplijst staan en dan is er een kapvergunning verstrekt. De onduidelijkheid zit hem dus in de overweging: wanneer verstrek je een kapvergunning en wanneer vind je een boom belangrijk genoeg om hem te beschermen? De gemeente Groningen heeft zich echter voorgenomen duidelijker te zijn als het gaat om de noodzaak tot het kappen van stadsbomen. Dode bomen worden niet langer in het

voorjaar gekapt, maar in het najaar. Zo kunnen Stadjers beter zien dat een boom ziek is en gekapt moet worden. Want zieke bomen dragen weinig tot geen blad; in het najaar is dat beter te zien dan in het voorjaar. Dat geeft ons in ieder geval nog wat tijd om het groene stip-mysterie op de Winschoterdiep-linden op te lossen.

Greetje de Vries